Asperger Sendromu Nedir Belirtileri Nelerdir?

Bilimin gelişmesiyle bazı hastalıkların tetkik ve tedavilerinde dahada fazla sonuç verdi. Çok bilinmeyen ama var olan Asperger sendromu nedir ve belirltileri nelerdir? Asperger Sendromu, otizm spektrum bozuklukları içerisinde yer alan ve genellikle sosyal etkileşimde zorluklar, sınırlı ilgi alanları ve tekrarlayan davranışlar gibi özellikleri ile tanımlanan bir durumdur. Bu makalede, Asperger Sendromu’nun belirtilerine detaylı bir bakış sunacağız.

Asperger Sendromu’nun Tanımı

Asperger Sendromu, ilk olarak Avusturyalı pediatrist Hans Asperger tarafından 1940’larda tanımlanmıştır. Asperger, sosyal becerilerdeki eksiklikler, tekdüze ilgi alanları ve tekrarlayıcı davranışlar sergileyen çocukları gözlemlemiştir. Asperger Sendromu, diğer otizm spektrum bozukluklarından farklı olarak, dil ve bilişsel gelişimde belirgin bir gecikme olmaksızın ortaya çıkar.

Asperger Sendromu’nun Belirtileri

Asperger Sendromu belirtileri genellikle çocukluk döneminde fark edilir, ancak bazı durumlarda ergenlik veya erişkinlik dönemine kadar tanı konulamayabilir. Belirtiler bireyden bireye değişiklik gösterebilir, ancak aşağıdaki alanlarda zorluklar yaygındır:

Sosyal Etkileşimde Zorluklar

• Göz temasından kaçınma ve yüz ifadelerini okumada güçlük.
• Sosyal ipuçlarını ve jestleri anlamada zorluk.
• Arkadaş edinmede ve sürdürmede zorluk.
• Empati kurma ve başkalarının duygularını anlama konusunda zorluklar.

İletişimde Zorluklar

• Sözel olmayan iletişim becerilerinin gelişmemesi (beden dili, jestler, yüz ifadeleri).
• Tek taraflı konuşmalar; karşılıklı diyalog kurmada zorluk.
• Konuşma tonu, hızı veya ritminde tuhaflıklar.
• Mecaz anlatımları veya şakaları anlamada zorluk.

Sınırlı İlgi Alanları ve Tekrarlayıcı Davranışlar

• Belirli konulara karşı aşırı yoğun ilgi veya takıntı.
• Rutinlere veya belirli düzenlemelere aşırı bağlılık; değişikliklere karşı direnç.
• Tekrarlayıcı hareketler veya ritüeller; konfor ve düzen için bunlara bağlılık.

Diğer Özellikler

• Motor becerilerde zorluklar; kabaca veya sakar hareketler.
• Duyusal hassasiyetler; belirli sesler, dokular veya ışıklardan rahatsız olma.
• Sosyal ve duygusal gelişimde eşitsizlikler.

Asperger Sendromu Yüz Tipi

Asperger Sendromu, otizm spektrum bozuklukları içinde yer alır ve bireylerin sosyal etkileşim, iletişim becerileri ve davranışsal özelliklerine etki eder. Asperger Sendromu olan bireylerin fiziksel özellikleri genel popülasyon ile büyük oranda benzerdir ve bu durumun belirgin bir “yüz tipi” ile ilişkilendirilmesi doğru değildir. Yani, Asperger Sendromu olan bireylerin yüz yapıları arasında tutarlı ve özgül bir farklılık yoktur.

Asperger Sendromu’nun tanı kriterleri davranışsal ve nörogelişimsel özelliklere odaklanır. Bu özellikler arasında sosyal etkileşimde zorluklar, sınırlı ve yoğun ilgi alanları, tekrarlayan davranışlar ve rutinlere aşırı bağlılık yer alır. Fiziksel özellikler, Asperger Sendromu’nun tanı kriterleri arasında yer almaz.

Bazı bireylerde farklı genetik koşullar veya diğer sağlık durumlarına bağlı olarak belirgin fiziksel özellikler olabilir, ancak bu durumlar Asperger Sendromu’nun bir parçası olarak kabul edilmez. Her bireyin benzersiz fiziksel özelliklere sahip olduğunu ve Asperger Sendromu tanısının bu fiziksel özelliklere dayandırılamayacağını anlamak önemlidir.

Asperger Sendromu Testi ve Örnekleri

Asperger Sendromu için kullanılan testler ve değerlendirme yöntemleri, genellikle bireyin sosyal becerileri, iletişim alışkanlıkları, ilgi alanları ve davranışsal özellikleri üzerine odaklanır. Bu testler, genelde uzman klinik psikologlar, psikiyatristler veya nörogelişimsel bozukluklar konusunda uzmanlaşmış diğer sağlık profesyonelleri tarafından uygulanır. Asperger Sendromu tanısının konulabilmesi için, bireyin yaşamının farklı dönemlerine ait kapsamlı bir tıbbi ve gelişimsel geçmişin yanı sıra, detaylı davranışsal ve psikolojik değerlendirmeler yapılması gerekir. Aşağıda, Asperger Sendromu değerlendirilmesinde kullanılan bazı testler ve yöntemlerden örnekler verilmiştir:

AQ (Autism-Spectrum Quotient) Testi

• Yetişkinler, gençler ve çocuklar için farklı versiyonları bulunan bu kendini değerlendirme anketi, otizm spektrum özelliklerinin varlığını belirlemeye yardımcı olur. AQ testi, sosyal beceriler, dikkat değişiklikleri, dikkat ayrıntılarına, iletişim ve hayal gücü ile ilgili sorular içerir.

RAADS-R (Ritvo Autism and Asperger Diagnostic Scale-Revised)

• RAADS-R, yetişkinlerde otizm spektrum bozukluklarını tespit etmek için tasarlanmış bir kendini değerlendirme aracıdır. Sosyal ilişkiler, dil, duyusal-motor ve sirkadiyen ritim ile ilgili soruları içerir.

ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule)

• ADOS, sosyal etkileşim, iletişim, oyun ve yaratıcı kullanım gibi alanlarda bireyin davranışlarını değerlendiren yapılandırılmış bir değerlendirme aracıdır. Uzman bir gözlemci tarafından uygulanır ve otizm spektrum bozukluklarının tanısında altın standart olarak kabul edilir.

ADI-R (Autism Diagnostic Interview-Revised)

• ADI-R, bireyin gelişimsel geçmişi ve mevcut davranışları hakkında ayrıntılı bilgiler sağlayan, ebeveynlerle yapılan yapılandırılmış bir mülakattır. Otizm spektrum bozukluklarının tanısında yaygın olarak kullanılır.

Sosyal İletişim Anketi (SCQ)

• SCQ, çocuğun sosyal iletişim becerileri, davranışları ve gelişimsel geçmişi hakkında bilgi toplamak için ebeveynler tarafından doldurulan bir anket formudur.

Gilliam Asperger’s Disorder Scale (GADS)

• GADS, Asperger Bozukluğunun belirtilerini değerlendirmek için tasarlanmıştır ve eğitimciler, terapistler veya aileler tarafından doldurulabilir.

Bu test ve değerlendirmeler, bireyin güçlüklerinin ve ihtiyaçlarının kapsamlı bir resmini çıkarmak için birlikte kullanılır. Ancak, herhangi bir testin sonuçları tek başına kesin bir tanı koymak için yeterli olmayabilir. Tanı süreci, bireyin yaşamının farklı yönlerine ilişkin kapsamlı bir değerlendirme gerektirir ve genellikle birden fazla uzmanın katılımını içerir.